Wordt creatief!
Hoe we denken over papegaaien als huisdier is overal wel bekend. We willen het liefst dat alle papegaaien in het wild leven. Echter de realiteit is dat er meer dan miljoenen papegaaien als huisdieren worden gehouden. En in de toekomst zullen hier nog miljoenen papegaaien bijkomen, die uit hun ei zullen komen in gevangenschap.

Een groot percentage van de papegaaien die in gevangenschap leven, leven in een onvoldoende en niet inspirerende omgeving. Dit leidt weer tot een verstoorde verhouding tussen de papegaaien en hun eigenaren. Als we vogels in gevangenschap willen blijven houden, is het wel belangrijk dat we dit doen op een goede juiste manier. We moeten leren om een kwalitatieve, duurzame en creatieve manier van zorg te geven. Dit resulteert dan tot een harmonieuze relatie. En een papegaai, die een goed aangepast, en een zo vrolijk mogelijk leven in gevangenschap heeft.

Omdat ik iedere week tientallen gevallen tegenkom van papegaaien die worden opgegeven, wordt ik er constant aan herinnerd dat deze wilde dieren, vroeg of laat, vaak niet als gevangen dieren slagen.

De twee grootste redenen waarom mensen hun vogel opgeven zijn:
1. Vogeleigenaren voelen zich schuldig omdat ze deze hoog sociale en intelligente vliegende creaturen moeten opsluiten;
2. Agressie door gefrustreerde opgesloten papegaaien.

Als de beslissing, om een papegaai te adopteren of te kopen, wordt genomen op basis van de kwaliteit van de omgeving welke realistisch geboden kan worden. Dan zal het minder vaak voorkomen dat mensen met een schuldgevoel, een geïrriteerde papegaai moeten weg doen. En als papegaailiefhebbers nu hun schuldgevoel ruilen tegen productiviteit en creativiteit, dan zouden ze de nodige wijzigingen kunnen aanbrengen om de omgeving te verbeteren en daardoor hun vogels te helpen.

Territorium en de omgeving van de creatieve kooi
Ook al koop je de grootse, op de markt te krijgen, arakooi. Het is nog steeds onvoldoende voor een wezen die geboren is om te vliegen. Maar houden vogels van hun kooi? Natuurlijk doen ze dat. Omdat papegaaien van natuur uit territoriaal zijn zullen ze de kooi opnemen als hun huis. Maar sommige kooien zijn een thuis, een hemel en een veilige zone, andere zijn een gevangenis. Soms is een open deur alles wat nodig is om verschil te maken. We dienen creatief te zijn om een boeiende, stimulerende en natuurlijke omgeving te creëren die aantrekkelijk is voor ons “wild gevogelte” waar we mee leven.

Om de papegaaien te beschermen tegen ieder gevaar (en soms andere papegaaien) moeten de meeste, in gevangenschap levende papegaaien, voor enige tijd, in opsluiting leven. Daarom is de interieurinrichting van een kooi of verblijf heel belangrijk. Er moeten diverse stokken zijn om te kunnen klimmen, rusten, eten en slapen, maar ook voor de nagel- en voetverzorging. Natuurlijke robuuste en knoestige takken met de bast er nog op, zijn ideaal voor de inrichting. Sisal en henneptouw kunnen, i.p.v. een tak, een leuke afwisseling zijn. Ze kunnen dienen als schommel of nagemaakte lianen.
Er dienen ook voldoende houten speeltjes ter beschikking te zijn, om kapot te knauwen. Deze hoeven natuurlijk niet perse in de winkel gekocht te worden. Alhoewel de speeltjes in de winkel van de meest leuke felle kleurtjes zijn, ze zijn ook heel prijzig, voor een item dat waarschijnlijk, binnen een paar dagen (of zelfs uren), wordt gereduceerd tot een paar houtsnippers . Blokken van onbehandeld dennenhout waar gaten in worden geboord en een touw er doorheen gedaan, zijn al snel zeer betaalbare knauwspeeltjes. Neem echter nooit geperst of gelijmd hout zoals mdf, triplex, multiplex of bijvoorbeeld spaanplaat. Hierin zitten, vaak giftige, oplosmiddelen en lijmen.

Eén van de beste en interessantste afleidingen die je een papegaai kunt geven is een lege kartonnen doos. Beter nog een doos in een doos in een doos. Dit biedt de vogel een intrigerende bezigheid om een nestholte te gaan maken, door de dozen te slopen. Mocht je veel geluk hebben, en aan een holle boomstam kunnen komen, dan is dit het meest ultieme accommodatie item wat je voor een papegaai maar kunt verzinnen. Geknoopte ballen, gemaakt van schoenveters zorgen voor een bijtspeeltje dat veel lijkt op de veerschaften. Rolletjes papier van een rekenmachientje of kassa worden met veel plezier afgerold en versnipperd. De monnikskapparkieten (Myiopsitta manachus) zijn drukke nestbouwers. Geef hen een hand vol kleine takjes, die door de tralies geweven kunnen worden, en ze zijn bezig….. Kaketoes houden heel erg van puzzels. Laat ze speeltjes demonteren die gemaakt zijn van bouten, moeren en schroeven.

In tegenstelling tot wat de dierenwinkeleigenaren zeggen, papegaaien zijn geen gemakkelijk te verzorgen huisdieren. Ze behoren, zonder twijfel, tot de meest moeilijke. Leven met een papegaai vergt observatiekunde, een levendige fantasie, en vooral een onuitputtelijke voorraad mentale energie. Alleen hierdoor kun je activiteiten en afleidingen creëren waardoor de papegaai wordt bezig gehouden.

Bij het Foster Parrots Sanctuary (opvang voor papegaaien waar de schrijfstel vandaan komt), waar de meeste papegaaien vrij rond vliegen in de kamers, zien we continue dat de vogels terug willen in een kooi. Kooien, die leeg zijn achter gelaten, worden een begeerd territorium en heel interessante objecten om te verkennen. We hebben zowel heel vrolijke vogels gezien, die zelf graag in hun kooi terugwilden. Maar andersom ook, vogels die gefrustreerd en vijandig, eeuwig in de kooi opgesloten zaten. Veranderden toen ze uit de kooi werden gelaten, helemaal wanneer hen de keus van vrijheid werd gegeven, werden deze vogels heel wat minder vijandig en vrolijker.

Atticus is een Geelnek Amazone (Amazona auropalliata) van 15 jaar oud, die al 5 jaar een bewoner is van Foster Parrots. Een vooral solitaire vogel. Atticus woonde een tijd in een grote kooi van de vloer tot aan het plafond. Hij was absoluut geen agressieve vogel en had eigenlijk helemaal geen kooi nodig. Hij vond het alleen prettig in zijn kooi. De deur van de kooi stond altijd open. Maar toen we een paartje, wilde en misschien gevaarlijke, amazones opnamen, moesten we Atticus uit zijn kooi zetten zodat zij erin konden. De eerste weken probeerde hij terug in de kooi te komen. We boden hem een mooie, koepelvormige, middelgrote kooi aan. Geplaatst op de beste plaats in het verblijf, voor het raam. Maar die kooi wilde hij gewoonweg niet. Tenslotte sleepten we, voor Atticus, een monster van een kooi naar binnen. Een kooi van 2,5 meter hoog en 1,5 meter diep, die midden in het verblijf staat. Zijn deur is altijd open en hij komt en gaat zoals hij wenst. Maar meestal zit meneer triomfantelijk en tevreden in zijn gigantische kooi.

Maar aan de andere kant van het verhaal hebben we JoJo. Een Molukken kaketoe (Cacatua molucensis). Hij is in de beslag genomen van een grote drugdealer. Hij heeft een paar jaar in een magazijn gestaan, en is toen, via verschillende huizen, terecht gekomen bij Foster Parrots. We plaatsten zijn grote kooi in een mooie ruimte, waar ook twee grote witkuif kaketoes en een andere Molukken kaketoe in vrijheid leefden. Het personeel en vrijwilligers kwamen regelmatig langs om een praatje met de vogels te maken, en met ze te spelen. We hebben de deur van JoJo’s kooi altijd open laten staan. Mensen liepen langs, praatten met hem, en aaide hem door de open deur. Het was voor hem mogelijk om de omgang van mensen met andere papegaaien te observeren, op zijn veilige plaats, zonder geïsoleerd of afgezonderd te zijn. Hij had diverse grote hangende speeltjes gekregen om mee te spelen, op te knauwen of om achter te verstoppen. Hij was altijd welkom bij de activiteiten die plaatsvonden in het verblijf. En toen, eindelijk, in zijn eigen tempo, kwam hij uit zijn kooi. Kleine beetjes tegelijk. Eerst stak hij zijn kop uit de deur, daarna zijn kop en een half lijf. Daarna ging hij steeds voor langere perioden op de deur van zijn kooi zitten. Hij werd volop geprezen als hij meedeed. Al snel hing hij ondersteboven en speelde hij volop. Toen hij zijn massale stem begon te oefenen, deed hij het niet om aandacht te trekken, maar gewoon puur om zichzelf te horen. Niemand heeft het hem ooit kwalijk genomen dat hij herrie maakte. Na een jaar verliet JoJo, uiteindelijk, zijn kooi helemaal. Hij marcheert komisch door zijn verblijf en hupt rond als een konijntje. Hij houdt het meest van vrouwen, en begon een vertrouwensband aan te gaan met een paar personen. Je ziet hem nu af en toe, knuffelend op iemands schoot. Hij vond ook gezelschap en genegenheid bij zijn collega kaketoe’s. Uiteindelijk ging JoJo wel altijd terug naar zijn heerlijke kooi. Maar het is altijd zijn keuze, en dit zorgde ervoor dat hij zijn zelfvertrouwen terug kreeg. De sleutel tot succes was hem neer te zetten in de meest drukke ruimte. Waar veel onderlinge interactie is, maar ook veel met mensen. Hierdoor werden zijn sociale vaardigheden sterker, en had hij altijd de mogelijkheid om zich even terug te trekken.

De meeste onder ons missen, helaas, de financiële middelen om een grote, uitbundige buitenvolière te realiseren. Dit kan ons echter niet tegenhouden om binnenshuis een mooie, doeltreffende omgeving te creëren, om de kwaliteit van het leven van de vogel te verbeteren. Begin gewoon met het openzetten van de deur van de kooi. Een niet gebruikte kamer of zonneterras kan gemakkelijk worden omgetoverd tot een perfecte papegaaienruimte. Goedkope gaaspanelen en gaasdeuren in een houten frame, kunnen geïnstalleerd worden om de ruimte voor de vogel veilig te maken, zonder de vogels weer te isoleren van de rest van het huis. Zelfs een hoek of een wand van de woonkamer kan, gemakkelijk en niet te duur, veranderd worden, om te voldoen aan de eisen en wensen van de papegaai.

Bij Foster Parrots leven de meeste papegaaien vrij, op een “hangend framewerk”. Natuurlijke takken die bij elkaar zijn gemonteerd om zo interessante bouwwerken te vormen die aan het plafond hangen. Voer- en waterbakken en een groot assortiment speeltjes zijn op deze bouwwerken bevestigd. Soms worden deze bouwwerken direct boven een kooi opgehangen. Dit vormt dan weer een geheel nieuwe dimensie tot de leefomgeving, en een mogelijkheid voor de vogel om lekker de hoogte in te klimmen. Soms worden deze takkenbouwwerken opgehangen als “kooien zonder tralies”.
Terwijl wij zelf het knippen van vleugels ontraden, vinden sommige mensen dit nodig voor de veiligheid van de vogels. (Papegaaienwelzijn is ook van mening dat het knippen van de vleugels bijdraagt aan de veiligheid van de vogel. Hierdoor kunnen ze niet gewond raken door tegen ruiten te vliegen. Of kunnen ze überhaupt niet wegvliegen en zo gewond raken of zelfs komen te overlijden.) Vogels waarvan de vleugels geknipt zijn kunnen de bouwwerken niet (vliegend) verlaten. En wanneer deze frames hoog hangen kunnen ze alleen maar op het frame blijven. In een noodgeval kan de vogel in schuine duikvlucht naar beneden vliegen. Papegaaien leven op de bouwwerken, een wat natuurlijker hoog leven, zonder tralies om zich heen. Wat heel interessant is, is dat onze vliegende papegaaien de frames inpikken en ook hierop blijven zitten.

Sociaal gedrag en routine
Het is het sociale karakter van papegaaien wat ze zo aantrekkelijk maakt om ze te gaan houden als onze metgezellen. Ze zijn in staat om, in gevangenschap, zich te binden aan mensen. Dit is altijd beter dan zichzelf sociaal te isoleren. En ook al houden we ontzettend van onze papegaai. En hopen we alles te kunnen doen binnen onze mogelijkheden om ze tevreden te houden, we zijn geen vogels. We zijn mensen en we binden ons vooral aan andere mensen. Ons leven is vol afleidingen en verantwoordelijkheden, welke ons telkens weer wegtrekken bij de papegaaien.

Papegaaien zijn meesters, als het gaat om zich aan te passen aan onze tekortkomingen als hun metgezel. We zijn er echter achter gekomen dat, door het vaststellen van een betrouwbare routine voor onze vogels, we hun stress en verwarring m.b.t. ons hectische leven kunnen verminderen. Heel vaak is het resultaat, een papegaai die zich niet verplicht voelt om ons assertief te controleren door te krijsen of te bijten. En een papegaai die zich meer op z’n gemak voelt in onze wereld.

Haal ’s morgens de papegaai, telkens weer om dezelfde tijd, uit z’n bed. Het ochtendritueel: voer klaarmaken, kooi schoonmaken en de papegaai ”knuffelen”, dient een terugkomend gebeuren te zijn waarop je papegaai iedere dag kan rekenen. Waarschijnlijk moet je iedere dag naar je werk of je moet wat klusjes doen. Je papegaai zou moeten weten dat hij dan de komende uren zichzelf, in zijn verblijf, moet vermaken. Door het aanzetten van de radio of de kooi voor het raam zetten, zodat hij de vogels buiten bezig kan zien, kunnen belangrijke onderdelen zijn van zijn dag. Als je dan thuiskomt van het werk, dan is het papegaaientijd! Haal je vogel uit de kooi. Speel met hem, maak hem duidelijk wat voor fantastische speciale vogel hij is. Hij zal waarschijnlijk iedere dag weer wachten op deze één-op-één tijd.

Na de directe interactie kan een tijd volgen, van een aantal uren, dat de vogel uit de kooi is en deel kan uitmaken van het gezinsleven. Hierbij hoeft hij niet perse op je te zitten. Zorg ervoor dat in gebieden of ruimten in je huis, waar je vaker langer bent, een staander, klimboom of (hangend) frame is waarop de vogel in de buurt kan zitten van het drukke gezinsleven. Een papegaai moet het gevoel hebben dat hij deelneemt aan het gebeuren in de groep. Het gevoel dat hij erbij hoort. Tijdens etenstijd, als het koken achter de rug is, dienen papegaaien welkom te zijn in de keuken en deel uit te maken van het eetritueel. Papegaaien zijn sociale eters. Ze eten vaak beter en accepteren vaak gezonder eten wanneer dit ook het eten is wat wordt gegeten door de hele groep (gezin). Ze hebben dan ook meer plezier door uit je hand te eten, dan uit zo’n koude eenzame roestvrijstalen bak. Als de dag dan tot z’n eind komt dan is het voor de vogels ook bedtijd. Telkens rond dezelfde tijd. Hou in gedachte dat papegaaien, elke dag, 10 tot 12 uur, ongestoorde slaap nodig heeft. Telkens adviseren we eigenaren om het slaapgedeelte van de vogels gescheiden te houden van de huiselijke drukte. Het liefst in een aparte ruimte welke stil, donker en vredig gemaakt kan worden. Het zit in zijn natuurlijke instinct om iedere avond ontspannen op stok te gaan. Een slaapkooi ontwikkelt zich dan vanzelf als het verwachte en gewenste einde van een papegaaiendag.

Weten wat van ons te verwachten, en weten wat het gedrag is wat verwacht wordt van hem, geeft een papegaai net zoveel een gevoel van controle over zijn leven, als de mogelijkheid om te kiezen of hij binnen wil blijven of naar buiten gaat. Op de oude manier van het houden van papegaaien zei men altijd dat je alleen controle houdt over de vogel als je dominant en assertief, de vleugels knipt, de vogel regelmatig in de kooi zet en hem nooit op een stok te zetten die hoger is dan je hoofd. Het probleem is alleen dat een papegaai niet hetzelfde reageert op een regiem en dominantie als bijvoorbeeld honden. Hun wilde en instinctieve natuur moet telkens weer herkend, erkend en geaccommodeerd worden.
Maak een verblijf een spannende en bezig houdende omgeving door dozen, knauwspeeltjes en touwlianen te plaatsen. Laat dan de kooi open staan. Laat je vogel er uit. Geef hem een volière, een papegaaienbestendige ruimte of een klimboom (-wand) en laat hem (zo mogelijk) vliegen. Installeer hangende frames gemaakt van natuurlijke takken hoog boven je hoofd en laat hem ook omhoog klimmen en zitten als hij dat wil. Als je jezelf schuldig voelt omdat je de hele dag naar je werk bent geweest en je vogel alleen thuis was? Vogels horen in groepen. Zorg dat je meer dan één vogel hebt. Twee of meer vogels zijn niet twee maal zoveel werk als die ene. Ze zijn maar half zoveel werk extra.

Wij verplichten papegaaien in onze wereld te leven. En dan snappen we niet waarom ze krijsen, bedelen, agressief worden, angstig worden, veren plukken, zich zelf mutileren,…..etc. Soms is het nodig dat we in hun wereld gaan leven. Dan begrijpen we misschien hoe we creatief papegaaien misgedragingen kunnen voorkomen, en hun helpen te leven in onze wereld.

Wetende dat, over de hele wereld, veel mensen falen als partner van hun papegaai, kunnen we niet voorkomen dat mensen papegaaien, als huisdier, in huis nemen. Ondanks wij, zeer gemotiveerd en kundig, de mensen de behoeften van de papegaaien proberen te leren. En hierdoor de kwaliteit van zorg, wat ze kunnen geven, te verhogen. Willen we nog altijd dat mensen hun eigen vogels gewoon houden. Hier bij de opvang zitten we gewoon vol!

Door K. Windsor, Foster Parrots