De weken vliegen voorbij en hier gaat alles gewoon door. Vandaag de Jendaya in the picture en Pino en Jazz en Elfie.
Pino: Week 4 Zaterdag 7 Juli
We zijn nu een maand “aan de lijn” en Pino eet steeds beter zijn pellets groent e en fruit. Hij krijg 2 x per week zaden en deze dagen vul ik dat aan met ei voer In dat ei voer meng ik dan ook het zachte Wellness voer.

Ik heb hem verder deze weken wat extra rood fruit en rode groente gegeven. Hierin de extra vitamine A en ook houd ik rekening met de kalk. Want afvallen is gezond maar moet wel gecontroleerd gaan. Niet dat hij straks “door de poten” zakt. Ik hoop dat hij overal gelijkt waardig afvalt al kan ik dat niet controleren. Hij drinkt niet zo veel meer nu ik veel meer zacht voer fruit en groeten geef. Hij haalt duidelijk zijn vocht uit de groente en de fruit. Zaterdag 7 juli Pino weegt  645 gram. Hij staat stabiel en dat is goed maar das geen afvallen dus moet ik nog drastischer te werk gaan. Komende week minder aanbod, beter bakje leeg..

Jazz  Groeit ook goed

6 weken
Ze is sterk en mooi van kleur. Ze is weer een pop met dat volle roods en dat kobalt wat het moet zijn. Kaleigh  haar moeder heeft wel eens popjes die wat oranje doorslaan, maar Jazz is vol rood. Vandaag gaat ze  in een grote kooi zodat ze buiten wat meer te zien krijgt. Meer actie meer beweging en meer erbij horen das de eerste stap richting opvoeding. De pinnekes worden veertjes en de schitterende kleuren komen in zicht. Kuiken is mooi aan het worden en dapper. Nog steeds krijgt ze 4 keer. Zij weegt nu 349 gram. Zolang ze lekker haar 4 keer opeet houd ik dat aan. En bouw dat later af naar 3 x daags. Er is geen ander kuikentje dus Jazz zal groot worden met Pino onze huiskamer Edel papegaai. IK hoop dat hij aan haar kan wennen, want dan kan ik voor hem in de toekomst ook een popje doorhouden.

7 weken
Ik ga er meer speelgoed bij hangen en dat vind ze wel leuk. Ze eet goed en veel normaal zit ik allang op 3 x daags maar ze heeft vaak zo’n honger dus ik blijf tot aan de 8 weken de 4 x daags voeding geven en ga dan over naar 3 x daags. U ziet Naomi is een grote hulp, ze is dol op dieren gelukkig.

Jazz is vuurrood. Maar volgende week kijken we naar de fantastische kleuren van de kolonie..

Elfie: 5 juli 2012
Elfie is nu enkele weken binnen en met haar gaat het vooruit. Haar wonden genezen langzaam. Ze heeft de eerste weken alleen zacht voer gegeten ik kreeg er niets anders in. Drinken deed ze erg veel. Nu drinkt ze minder en eet ze inmiddels ook weer zaden. Ze zit meest op de stok maar is helaas ook in de rui gegaan dat zal wel schrik rui zijn en dat kost veel energie. We geven haar ook de geweekt ara jumbo pellets met daardoor heen ei voer of de wellness kruiden mix. Gelukkig eet ze daar zeer goed van. Haar snavel is nog pijnlijk, dat zie ik wel, maar ze eet. Ze poetst ook goed en gebruikt daarbij snavel en poot. Dat is goed nu ze opeens de rui is ingeschoten houden we haar extra in de gaten.

Op deze foto is goed te zien dat Elfie flink is “gepakt” door Tara.  Daarnaast is ze in de schrik (stres) rui is gevallen. Ze verliest overdreven veren. Haar snavel poot en plek op koppie is goed aan het genezen. Ze poets er mee ze eet en ze eet ook haar drogen pellets en zaden nu op.
Elfie blijft tot ze opknapt nog even alleen. Ze zal niet terug de kolonie in gaan. Dat risico is te groot. Mits we haar kunnen houden met alleen mannen. Alleen is geen edel leven dus ze zal straks toch minimaal bij Bailey komen. Het word langzaam aan bekeken en we nemen de tijd. Voor nu is ze rustig en veilig. Ze eet weer en ze drinkt goed. Ontlasting is oké. Het is nu bijkomen en afwachten genezen. Nog een paar dagen en dan misschien weer bij haar vriendjes. De pop die dit allemaal veroorzaakt heeft, gaat samen met haar man in een aparte volière. Elfie staat nu in de aanbouw zonder doek over haar kooi en volop beweging om haar heen. Ed maakt de reserve kooi klaar en woensdag gaat ze daarin alvorens terug te plaatsen bij de overgebleven mannen.

Jendaya-parkiet/Aratinga jandaya (Gmelin 1788)

Verspreidingsgebied: Noordoost-Brazilië.

Soortbeschrijving
Formaat: 30 cm.

Man en pop: voorhoofd omgeving van de ogen en wangstreek oranjekleurig. Boven en achterschedel, nek en halszijden maïsgeel. Mantel, vleugeldek en bovenstaartdekveren donkergrasgroen, het groen van mantel en vleugeldek veelal onderbroken door een verspreid voorkomend geel veertje. Stuitbevedering donkergrasgroen voor een deel oranjerood gezoomd. Bef oranjegeel geleidelijk overgaand in oranjerood op borst buik en flanken. Dijen, anaalstreek en onderstaartdekveren grasgroen het groen hier en daar onderbroken door oranjerode en oranjegele veerzoompjes. Hand- en armpennen evenals de primaire vleugeldek-veren donkergrasgroen met violetblauwe buitenvlag. Bovenzijde grote staartveren olijfgroen naar de uiteinden toe overgaand in diep blauw; onderzijde van de staart grijszwart. Donkere ogen met bruine iris omgeven door een naakte grauwbruine oogring. Snavel grijsachtig zwart. Poten grijs; nagels grijsachtig zwart.

Biotoop
Tropisch savannegebied met boombestand, randgebieden van het regenwoud. De soort wordt ook in toenemende mate gesignaleerd in ontboste gebieden met resterend boombestand van het eertijds vrijwel ondoordringbare regenwoud alsook op kokosnootplantages. Dorre gebieden worden gemeden.

Status wildpopulatie
Veelvuldig voorkomend.

Leefwijze
Solitair, paarsgewijs of in kleine groepen van 10 tot 20 vogels, na de broedtijd ook in grotere aantallen.Het voedsel bestaat uit allerlei zaden, boomvruchten, bessen, noten en waarschijnlijk ook bladknoppen. In de broedtijd, van oktober tot januari, zonderen de paren zich af.Broeden in boomholten van afgestorven bomen.

Algemene informatie
Vrij algemeen in avicultuur. Het bestand is in ieder geval voldoende groot om de jendaya-parkiet buiten de wildbaan in stand te houden.Eerste broedresultaat met deze soort in 1890 in Engeland.In oudere literatuur rekent men de jendaya-parkiet (A. jandaya) en ook de goudkapparkiet (A. auricapilla) tot ondersoorten van de zonparkiet (A. solstitialis). Op grond van nieuwe inzichten beschouwt men de drie verschijningsvormen thans algemeen als afzonderlijke soorten. Men gaat er echter wel vanuit dat de drie soorten zeer nauw met elkaar verwant zijn en tot een soortgroep behoren zoals we die bijvoorbeeld ook bij de agapornissoorten van de 'witte oogring groep' kennen.

Wet budep
Behoort tot de kwetsbare soorten; valt onder artikel 3a Wet budep Lijst II.

Gedrag
Sterke vogel, die gemakkelijk te houden is; levendig en nieuwsgierig van aard; erg knaag-lustig en buitengewoon luidruchtig. Mijden de zon tijdens de warme middaguren. Als men veel contact met de vogels heeft, wennen ze snel aan verzorger, met als gevolg dat daardoor ook het onaangename gekrijs wat afneemt, omdat ze de verzorger niet langer als een gevarenbron zien; vanwege overlast niet geschikt om in een dichtbebouwde woonwijk te houden; hun gekrijs is tot wel tot op 200 m te horen!

Huisvesting en verzorging
Bij voorkeur het gehele jaar paarsgewijs houden in een metalen buitenvolière op een enigszins beschaduwde plaats van (lxbxh) 3 x 1 x 2 m met aangebouwd nachtverblijf van minimaal 1,5 x 1 x 2 m, waarin het tijdens de wintermaanden minimaal vorstvrij blijft en een daglengte van ongeveer 12 uur gewaarborgd is. Buiten de broedtijd kan men deze vogels ook met meerdere koppels samen houden, in dat geval minimaal 2 vierkante m bodemoppervlakte per paar aanhouden. In zeer grote volières lukt het ook met meerdere paren samen te broeden, maar als regel heeft het koppels gewijs onderbrengen van deze vogels de voorkeur. In het nachtverblijf het natuurbroedblok ophangen; afmetingen 60 cm hoog, binnen werkse diameter 22 - 25 cm, wanddikte minimaal 6 cm, doorsnede invlieggat ca. 7 cm. De praktijk heeft aangetoond dat deze vogels ook wel zelfgemaakte nestkasten van overeenkomende afmetingen accepteren; houd echter wel rekening met de knaaglust van deze soort en maak de opstaande wanden voldoende dik. Aangezien ze ook weer niet elke nestkast aanvaarden, is het raadzaam verschillende nestkasten en blokken op te hangen, zodat de vogels zelf een keuze kunnen maken. Op de bodem van het blok een laagje houtmolm of houtsnippers aanbrengen, geen turfmolm (schimmelvorming!); het blok het gehele jaar door laten hangen omdat de vogels hierin ook de nacht doorbrengen. Bij geschakelde binnenverblijven ondoorzichtige tussenschotten plaatsen, tussen de volières dubbel gaas gebruiken.Regelmatig verse knaagtakken aanbieden. Elke dag zorgen voor een platte schaal met fris water waarin de vogels zich kunnen baden.

Voeding
Als basis geven we een zaadmengsel waarin de volgende zaden voorkomen: tarwe, haver, padi, rode en witte dari, diverse gierstsoorten, hennep boekweit, saffloer- en zonnebloempitten, evenals maïs, de drie laatstgenoemde best in licht gekiemde toestand aanbieden. Halfrijpe kolfmaïs wordt graag opgenomen, evenals halfrijpe haver en tarwe in de aar, ook allerhande halfrijpe gras- en onkruidzaden. Verder fruit zoals appel en peer daarnaast sinaasappel, banaan en kiwi; van de groentesoorten in het bijzonder rode wortel, komkommer en tomaat. Dagelijks eivoer (gerantsoeneerd) verstrekken, eventueel aangevuld met een kleine gift weekvoer voor insecteneters (insectenpaté of universeelvoer).Dagelijks zorgen voor vers drinkwater, maagkiezel, grit en een mineralen blok moeten altijd ter beschikking staan.In de broedtijd in principe hetzelfde voedsel verstrekken, maar ongelimiteerd eivoer geven, d.w.z. zoveel de vogels willen opnemen. Als er jongen zijn wat verse mierenpoppen onder het eivoer bijmengen.

Fok
Lukt regelmatig en is niet moeilijk. Zekerheid over man en pop krijgt men enkel als men de vogels endoscopisch laat onderzoeken of een DNA-onderzoek laat doen. Deze vogels komen pas in het tweede levensjaar voor het eerst in broedstemming, maar soms moet men langer wachten. Gewoonlijk begint de pop rond half mei, begin juni met de leg; het legsel bestaat gewoonlijk uit 3 - 5 eieren, die met tussenpozen van twee dagen en soms zelfs met een tussenpoos van drie dagen worden gelegd.De pop broedt alleen, maar soms slaapt de man ‘s nachts bij de pop in het blok. Wanneer de pop echter een ander broedblok dan het slaapblok voor het broeden en grootbrengen van de jongen gekozen heeft, zal de man tijdens het broeden van de pop meestal het oude slaapblok blijven gebruiken.

De broedduur is 23 dagen. Als de jongen uitkomen hebben ze een roze getinte snavel, vleeskleurige poten en is het lichaampje overdekt met een vrij lange, vrijwel witte donsbevedering. Na ruim twee weken zijn poten en snavel duidelijk donkerder geworden en is het witachtige dons in een dichte, grijsgeelachtige donslaag veranderd. Kort daarop komen de eerste veerstoppels door. Rond de zeventiende dag openen de jongen de ogen. Dit is ook de tijd om te ringen, ringmaat 6 mm. Als de jongen zeveneneenhalf tot acht weken oud zijn, verlaten ze het nest, maar worden nog geruime tijd door de oudervogels bijgevoerd. De jongen kunnen gedurende langere tijd bij de ouders blijven.Meerdere broedsels per jaar zijn mogelijk.

Mutaties: geen.  @ Foppe Lanenga.


Deel 5  Niets is belangrijker dan onderzoek.
Hierbij de scriptie van Sanne van Aken: Ik zal enkele dagboeken besteden aan haar scriptie en met u delen met toestemming van Sanne van Aken.  Haar doel is om verder onderzoek te gaan doen naar de risicofactoren die tot gezondheids- en welzijnsproblemen leiden bij in huis gehouden papegaaien. Ze wilde  zich vooral richten op papegaaienkwekers.  De Onderzoeksvraag was: “Wat zijn de risicofactoren die tot gezondheids- en welzijnsproblemen leiden bij in huis gehouden papegaaien?”.  Sanne van Aken Opleiding: CAH Dier- en gezondheidszorg Afstudeerscriptie Datum: 24 april 2012.

5.3 Gedrag
Er zijn diverse aanwijzingen dat het vroegtijdig weghalen van jonge papegaaien bij de ouders en het gemis van belangrijke inprentingsfasen, ernstige, structurele en onomkeerbare gedrags- en welzijnsproblemen veroorzaken, waarbij een deel van de problemen pas naar voren komt als de vogel geslachtsrijp en seksueel actief is (Evertsen et al., 2010). Het is dan ook gebleken dat de kweekmethode een duidelijke invloed op het gedrag van papegaaien heeft. Met de hand grootgebrachte papegaaien neigen beduidend vaker tot het vertonen van problematisch gedrag dan door de ouders grootgebrachte vogels (Hooimeijer, 2003; Engebretson, 2006). In een gedragsonderzoek kwam dan ook naar voren dat de met de hand grootgebrachte grijze papegaaien agressiever en selectiever (P=0,008) waren, ten opzichte van mensen, dan de natuurlijk gekweekte vogels (Schmid et al., 2006). Dit komt doordat de aangeboren behoefte aan een nauwe band met een geschikte partner hoe dan ook onvervuld zal blijven, met alle frustratie, stress en fysieke gevolgen van dien. De mens kan een papegaai niet in zijn behoefte voorzien.

5.3.1 Socialisatie
Individuele huisvesting
In het onderzoek van Meehan (2003) is onderzoek gedaan naar individueel gehuisveste papegaaien en papegaaien gehuisvest in paren (N=21). De papegaaien gehuisvest in paren schreeuwden minder (P=0,051) en waren actiever (P=<0,012) dan de individueel gehuisveste papegaaien. Daarbij waren de papegaaien, gehuisvest in paren, minder angstig en agressief naar onbekende verzorgers (P=0,015). Doordat papegaaien in paren worden gehouden, voelen zij zich veiliger en ervaren zij minder angst. Echter ontbreekt het hier aan een controlegroep van papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht.

Stereotiep gedrag
Stereotiep gedrag wordt voorkomen wanneer papegaaien gehuisvest zijn met soortgenoten. De huisvesting met soortgenoten heeft een positief effect op de kwaliteit en het welzijn van jonge papegaaien in gevangenschap. Het heeft geen negatieve invloed op de relatie van de papegaaien met de mens (Aegus et al., 1999; Meehan et al., 2003; Wanker, 1999).Schmid (2004) heeft onderzoek gedaan naar stereotiep gedrag bij papegaaien. Papegaaien die minder dan vijf weken bij de ouderparen werden gehouden ontwikkelde gemakkelijker stereotiep gedrag (figuur 4) dan de baby papegaaien die langer dan vijf weken in het nest werden gehouden (P=0,015). Hierbij is er geen onderzoek gedaan bij een controlegroep.

Figuur 4. Stereotiep gedrag bij papegaaien die met de hand zijn grootgebracht. Gekeken naar baby papegaaien die voor de vijfde week uit het nest zijn gehaald en baby papegaaien die na de vijfde week uit het nest zijn gehaald. Er zijn ook bewegingsstereotypen waargenomen bij vogels die te vroeg bij de ouders zijn weggehaald. Hieronder vallen verschillende stereotiepe bewegingen, zoals veerbijten en ernstig verminken (bijlage I).  Papegaaien die zonder contact met soortgenoten zijn grootgebracht hebben geen mogelijkheid het soorteigen gedrag te leren. Latere socialisatie van zulke vogels met soortgenoten is volgens de Tierärztliche Vereinigung für Tierschutz (2006) nog zelden mogelijk (Evertsen et al., 2010). Er zijn sterke aanwijzingen gevonden dat het bieden van een sociale omgeving één van de meest bepalende factoren is voor het voorkomen van verenplukken bij de papegaai (Rothuizen et al., 2007). Doordat papegaaien geen kans hebben gehad om soorteigen gedrag te leren ontstaat er frustratie en stress. Dit zal zich vooral uiten in verenplukken. In de gezelschapsdierenpraktijk is verenplukken dan ook veruit het meest dominante probleem dat bij vogels wordt gezien. Het wordt naar schatting gezien bij tien procent van de als gezelschapsdier gehouden papegaaien (Grindlinger, 1991).

Ook is er in het onderzoek van Evertsen (2010) een toename van stereotiep gedrag geconstateerd bij papegaaien die met de hand zijn grootgebracht, allereerst onvolwassen gedrag; bedelen en aandacht vragen. Daarbij is er ook eenkennig gedrag tegenover mensen geconstateerd. Dit houdt in een sterke binding aan één mens die als (seksuele) partner wordt beschouwd; de papegaai gedraagt zich daardoor agressief tegenover de overige huisgenoten (concurrenten) (Leuscher & Scheehan 2005). Een derde vorm van stereotiep gedrag is het onvermogen om met soortgenoten te socialiseren. Bovengenoemde punten ontstaan doordat een papegaai de mens als seksuele partner ziet. Zoals eerder besproken kan de mens de papegaai niet voorzien in zijn seksuele behoeften. Hierdoor raakt het dier gefrustreerd met alle gevolgen van dien. In figuur 5 wordt weergegeven dat met de hand grootgebrachte papegaaien significant agressiever zijn tegen mensen dan niet met de hand grootgebrachte papegaaien (P=0,027) (Lantermann, 1998; Low, 2001; Munkes, 2003). Leenstra (2010) bevestigd dat verenplukken, bijten en ander stereotype gedrag gerelateerd zijn aan sociale isolatie, gebrek aan omgevingsstimuli, een inadequaat dieet en onderliggende verschijnselen als pijn.

Figuur 5. Agressiviteit bij papegaaien in relatie tot diverse opfokmethodes (Schmid, 2004).

Vroegtijdig scheiden van de ouderdieren
Wanneer baby papegaaien bij de ouders en nestgenoten worden weggehaald voordat ze hebben geleerd hoe om te gaan met conflictsituaties en onbekende, nieuwe prikkels uit de omgeving, zullen ze onaangepast gedrag gaan vertonen wanneer ze later in dergelijke situaties terechtkomen (Zeeland et al., 2009). In tabel 4 wordt weergegeven wat het verschil is in gedrag tussen papegaaien die met de hand zijn grootgebracht en papegaaien die door de ouderdieren zijn grootgebracht (Luescher, 2006). Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben meer moeite met de acceptatie van het eigen nest dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht. Dit kan van invloed zijn op de voortplantingssuccessen. Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben andere sociale voorkeuren dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht. Zij verkiezen contact met de mens boven contact met soortgenoten. Daarbij hebben handopfok papegaaien een sterke neiging om de menselijke taal over te nemen, vergeleken met natuurbroed jongen (Blanchard, 2000; Fox, 2006; Hooimeijer, 2009).

Tabel 4. Gedragsverschillen tussen papegaaien die met de hand zijn grootgebracht en papegaaien die door de ouderdieren zijn grootgebracht.

Gedragingen co-ouderschap vs. opvoeding ouderparen
Naast het onderzoeken van stress en lichaamsgewicht van baby papegaaien die door middel van co-ouderschap worden grootgebracht is er ook onderzoek gedaan naar diverse gedragingen en natuurlijke verrichtingen. In figuur 6 is dit weergegeven. De verticale as geeft het aantal kuikens weer, de horizontale as geeft weer of zij reageren op diverse gedragingen en natuurlijke verrichtingen.  Kuikens die door middel van co-ouderschap zijn grootgebracht toonden significant minder verzet bij benadering aan de rugzijde (P=0,03) dan kuikens die zijn grootgebracht door de ouderparen. Bovengenoemde geldt ook voor het aanvaarden van eten. Daarbij was er geen significant verschil (P=0,11) met betrekking tot agressiviteit van de baby papegaaien (fischer’s exact test). Er was geen significant verschil (P>0,05) in ademhaling tussen de groepen waarneembaar (t-test) (Aengus & Millam, 1999). Het grootbrengen door middel van co-ouderschap van een papegaai kan niet als mogelijk risicofactor worden aangemerkt betreft gedragsproblemen.

Figuur 6. Gedrag en natuurlijke verrichtingen met betrekking tot de tamheid van baby papegaaien, grootgebracht door middel van co-ouderschap (periode 1, 15-36 dagen oud; periode 2, 35-56 dagen oud) in vergelijking met kuikens die geheel zijn grootgebracht door de ouderparen.

Conclusie
Gedragsproblemen bij papegaaien komen vaak voor. Toch is het niet 100% zeker te zeggen of gedragsproblemen vaker voorkomen bij papegaaien die met de hand zijn grootgebracht dan bij papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht. In diverse onderzoeken ontbreekt het aan een controlegroep van papegaaien die door de ouders zijn grootgebracht.

5.4 Kleinschalig onderzoek
Naast literatuuronderzoek is er ook een kleinschalig eigen onderzoek uitgevoerd. Het doel van dit kleinschalig eigen onderzoek is het aantonen dat handopfok significant vaker leidt tot gezondheids-, gedrags- en welzijnsproblemen dan natuurlijke opfok. In dit onderzoek bevindt zich wel een controlegroep. Hierdoor is geprobeerd om het manco van overige onderzoeken uit te sluiten. Er is gebruik gemaakt van een beschrijvende onderzoeksmethode. In bijlage II wordt weergegeven op welke wijze de statistische berekeningen zijn uitgevoerd. Om een oordeel te kunnen geven aangaande het percentage papegaaien dat met de hand is grootgebracht waarbij gezondheids-, gedrags- en/of welzijnsproblemen zijn geconstateerd, zijn de desbetreffende gegevens geanalyseerd (zie tabel 5). De gegevens zijn afkomstig uit diverse dierenartspraktijken. In dit subhoofdstuk wordt het totaal aan gezonde papegaaien en het totaal aantal papegaaien waarbij gezondheids-, gedrags- en/of welzijnsproblemen zijn geconstateerd weergegeven (figuur 7). Daarnaast wordt  het aantal papegaaien dat met de hand is grootgebracht en het aantal papegaaien dat door de ouderparen is grootgebracht beschreven. In het onderzoek van mevrouw van Leeuwen (2010) is naar voren gekomen dat in Nederland gemiddeld zeventig procent van de papegaaien met de hand wordt grootgebracht en dertig procent van de papegaaien wordt grootgebracht door de ouderparen.

Tabel 5. Resultaten van diverse dierenartsen met betrekking tot papegaaien.

• A= Totaal aantal papegaaien door de betreffende kliniek behandeld in 1 jaar.
• B= Aantal papegaaien wat in 1 jaar op de betreffende kliniek is behandeld aan een gedrags- of welzijnsprobleem.
• C= Aantal papegaaien met een gedrags- of welzijnsprobleem dat met de hand is grootgebracht.
• D= Aantal papegaaien met een gedrags- of welzijnsprobleem dat door de ouderparen is grootgebracht.
• E= Aantal papegaaien zonder een gedrags- of welzijnsprobleem.
• F= Aantal papegaaien dat met de hand is grootgebracht zonder een gedrags- of welzijnsprobleem.
• G= Aantal papegaaien, door de ouderparen grootgebracht, zonder een gedrags- of welzijnsprobleem.

Figuur 7. De donkergrijze balk geeft het totaal aantal papegaaien met een gezondheids-, gedrags- en/of welzijnsproblemen weer. Met de lichtgrijze balk wordt weergegeven hoeveel papegaaien met de hand zijn grootgebracht met een gezondheids-, gedrags- en/of welzijnsprobleem. De verticale as in de grafiek betreft hierbij het aantal papegaaien, de horizontale as in de grafiek betreft de referenties.

5.4.1 Resultaten dierenartsen kleinschalig onderzoek
Dierenkliniek Rhenen
In dierenkliniek Rhenen worden op jaarbasis 250 papegaaien behandeld met gedrags- en/of welzijnsproblemen. Hiervan zijn 150 papegaaien met de hand grootgebracht (Evers, 2012). Met 95 procent zekerheid kan geconcludeerd worden dat 54 tot 66 procent van het totaal aantal papegaaien bij Dierenkliniek Rhenen, gedrags- en/of welzijnsproblemen ondervindt, met handopfok als risicofactor (P=0,04). Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben, gebaseerd op deze gegevens, 0,64 keer zoveel kans op een gedrags- en/of welzijnsprobleem dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht.

Dierenkliniek de Vogelkelder
In dierenkliniek de Vogelkelder worden op jaarbasis 500 papegaaien behandeld met gedrags- en/of welzijnsproblemen. Hiervan zijn 450 papegaaien met de hand grootgebracht (Mensink, 2012). Met 95 procent zekerheid kan geconcludeerd worden dat 87 tot 93 procent van het totaal aantal papegaaien bij Dierenkliniek de Vogelkelder, gedrags- en/of welzijnsproblemen ondervindt, met handopfok als risicofactor (P=4,3E-12). Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben, gebaseerd op deze gegevens, 4 keer zoveel kans op een gedrags- en/of welzijnsprobleem dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht.

Vogelpraktijk de Horst
In Vogelpraktijk de Horst worden op jaarbasis 750 papegaaien behandeld met gedrags- en/of welzijnsproblemen. Hiervan zijn 250 papegaaien met de hand grootgebracht (Horst, 2012). Met 95 procent zekerheid kan geconcludeerd worden dat 30 tot 37 procent van het totaal aantal papegaaien bij Vogelpraktijk de Horst, gedrags- en/of welzijnsproblemen ondervindt, met handopfok als risicofactor (P=3,1E-24). Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben, gebaseerd op deze gegevens, 0,21 keer zoveel kans op een gedrags- en/of welzijnsprobleem dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht.

DAP Vandersanden
In Dierenartspraktijk Vandersanden worden op jaarbasis 1000 papegaaien behandeld met gedrags- en/of welzijnsproblemen. Hiervan zijn 200 papegaaien met de hand grootgebracht (Sanden, 2012). Met 95 procent zekerheid kan geconcludeerd worden dat 18 tot 23 procent van het totaal aantal papegaaien bij Dierenartspraktijk Vandersanden, gedrags- en/of welzijnsproblemen ondervindt, met handopfok als risicofactor (P=4,6E-60). Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben, gebaseerd op deze gegevens, 0,11 keer zoveel kans op een gedrags- en/of welzijnsprobleem dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht.

Dierenkliniek het Zicht
In Dierenkliniek het Zicht worden op jaarbasis 365 papegaaien behandeld met gedrags- en/of welzijnsproblemen. Hiervan zijn 360 papegaaien met de hand grootgebracht (Priester, 2012). Met 95 procent zekerheid kan geconcludeerd worden dat 97 tot 99 procent van het totaal aantal papegaaien bij Dierenkliniek het Zicht, gedrags- en/of welzijnsproblemen ondervindt, met handopfok als risicofactor (P=4,3E-30). Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben, gebaseerd op deze gegevens, 78  keer zoveel kans op een gedrags- en/of welzijnsprobleem dan papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht.

5.5 Effecten Gezondheids-, gedrags- en welzijnsproblemen
Gezondheidsproblemen
Met de hand grootgebrachte papegaaien hebben een grotere kans op gezondheidsproblemen doordat baby papegaaien in de praktijk vaak te maken krijgen met de ondeskundigheid van de mens. Hierdoor worden baby papegaaien vaak op een onjuiste wijze gevoerd. Waardoor papegaaien te maken krijgen met een gezondheidsprobleem, zij hebben pijn doordat de mens hen te heet heeft gevoerd. Hierdoor zijn zij niet vrij om te eten en worden aangetast in het welzijn. Onzekerheid en angst leiden hierdoor tot gedragsproblemen, wat zich vaak uit in verenplukken.

Daarnaast zijn handopgefokte papegaaien niet in staat om eigen kuikens groot te brengen. Zij hebben dit immers zelf ook nooit geleerd. Hierdoor zijn papegaaien niet vrij om natuurlijk gedrag te vertonen, met het gevolg dat zij worden aangetast in het welzijn. De papegaaien raken gefrustreerd, wat leidt tot gedragsproblemen. Hierdoor beginnen papegaaien met verenplukken, waardoor zij huidproblemen krijgen wat leidt tot gezondheidsproblemen.

Doordat men direct de eieren weghaalt bij de ouderparen zal de pop sneller opnieuw eieren leggen. Dit uit zich in een slechtere weerstand, waardoor zij te maken krijgt met gezondheidsproblemen. De kwaliteit van de eieren en de levensvatbaarheid van de jongen wordt op deze manier verlaagd. In groepen zullen voorgenoemde baby papegaaien altijd de zwakste zijn. Dit zal veel stress opleveren, wat zich uit in een gezondheidsprobleem. Door stress, angst en onzekerheid kunnen papegaaien gedragsproblemen ontwikkelen zoals verenplukken. Doordat papegaaien worden beperkt in het vertonen van natuurlijk gedrag, worden zij aangetast in het welzijn.

Er kan niet met 100% zekerheid worden geconcludeerd dat het scheiden van baby papegaaien van de ouderdieren, vanaf een leeftijd van zes weken, leidt tot gezondheidsproblemen bij individueel in huis gehouden papegaaien. In huis gehouden papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht ervaren misschien ook gezondheidsproblemen. Het ontbreekt hier aan een controlegroep waarbij wordt gekeken naar individueel in huis gehouden papegaaien. Dit geldt ook voor de kans op infectieziekten bij papegaaien. Neofobie en het voortplantingssucces van een pop is geen risicofactor voor gezondheidsproblemen bij met de hand grootgebrachte papegaaien.

Welzijnsproblemen
De papegaai heeft een aangeboren behoefte aan een partner. De vogel wil de mens tot sexuele partner maken, maar de mens is niet is staat een toereikende partner voor een papegaai te zijn. De papegaai heeft een welzijnsprobleem, want zijn behoefte aan een toereikende partner blijft onvervuld, wat tot chronische  frustratie en stress leidt.
De papegaai (alsnog) koppelen aan een andere papegaai is helaas geen oplossing, want de communicatievaardigheden van een handopgefokte papegaai naar andere papegaaien toe ontbreken. Het opbouwen van een normale partnerband met een andere papegaai kan een handopgefokte papegaai daardoor ook niet. De aangeboren behoefte aan een nauwe band met een geschikte partner zal dus hoe dan ook onvervuld blijven, met alle frustratie, stress en fysieke gevolgen van dien. Handopfok heeft zodoende levenslang een negatieve invloed op het welzijn, het gedrag en de gezondheid van een papegaai. Handopfok is daarmee een groot risicofactor voor het ontstaan van gezondheids-, gedrags- en welzijnsproblemen bij papegaaien.
Welzijnsproblemen komen bij papegaaien vaak voor. Toch is het niet zeker of welzijnsproblemen vaker voorkomen bij papegaaien die met de hand zijn grootgebracht dan bij papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht. In diverse onderzoeken ontbreekt het aan een controlegroep van papegaaien die door de ouders zijn grootgebracht. Hierdoor kan er niet met 100% zekerheid worden gezegd dat individueel in huis gehouden papegaaien, die door de ouderparen zijn grootgebracht, geen welzijnsproblemen ervaren.

Gedragsproblemen
Er zijn bewegingsstereotypen waargenomen bij vogels die te vroeg bij de ouders zijn weggehaald. Hieronder vallen verschillende stereotiepe bewegingen, zoals veerbijten en ernstig verminken. Papegaaien die zonder contact met soortgenoten zijn grootgebracht hebben geen mogelijkheid het soorteigen gedrag te leren. Latere socialisatie van zulke vogels met soortgenoten is nog zelden mogelijk. Hierdoor ontstaan gezondheidsproblemen. Papegaaien raken gefrustreerd en krijgen stress omdat zij niet worden voorzien in hun behoeften, waardoor zij stereotiep gedrag gaan vertonen. Doordat papegaaien niet vrij zijn om natuurlijk gedrag te vertonen, omdat zij dit immers nooit hebben geleerd, wordt het dier aangetast in het welzijn.
Ook hierbij is het niet 100% zeker te zeggen of gedragsproblemen vaker voorkomen bij individueel in huis gehouden papegaaien die met de hand zijn grootgebracht dan bij individueel in huis gehouden papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht. In diverse onderzoeken ontbreekt het aan een controlegroep van papegaaien die door de ouders zijn grootgebracht.

Kleinschalig onderzoek
Gebaseerd op de gegevens van de in het onderzoek vijf genoemde vogeldierenartsen is handopfok een risicofactor voor gedrags- en welzijnproblemen.

Eindresultaat
Gekeken naar alle resultaten kan worden geconcludeerd dat het nog niet duidelijk is of gezondheids-, gedrags- en welzijnsproblemen minder vaak voorkomen bij papegaaien die door de ouderparen zijn grootgebracht. Er zijn wel sterke aanwijzigen, maar voordat deze bevestigd mogen worden zullen er onderzoeken moeten worden uitgevoerd waarbij de voeding, huisvesting en verzorging van handopgefokte- en natuurlijk opgefokte papegaaien hetzelfde is. Papegaaien die met de hand zijn grootgebracht hebben problemen, toch kan er niet duidelijk worden bevestigd dat dit een risicofactor is wat alleen voorkomt bij handopfok.
Volgende week laatste deel…

N.O.P.  Blijft in Veldhoven.
http://www.ed.nl/regio/veldhoven/11339226/Papegaaienpark-blijft-in-Veldhoven.ece
http://www.ed.nl/regio/veldhoven/11261776/Papegaaienpark-verhuist-niet-naar-Dierenrijk.ece

Vriendelijke Groetjes,

Ed en Thiely de Moor
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
www.akala.nl

Alles over goede voeding  www.birdfood.nl
PDD Research Fonds  www.pddfonds.com
Bird- Symposium www.birdsymposium.nl

Boek:
Papegaaien van A tot Z
Te koop bij  www.birdfood.nl

Foto en tekst @ Fam de Moor
Gebruikt u foto's, film en/of teksten: Vraag dan eerst toestemming.
Foto’s en tekst van andere worden met toestemming gebruikt in ons dagboek, en in dagboek-archief opgeslagen voor hergebruik. 
Onze dank hier voor.