Zo zwart ben ik de dag nog nooit begonnen. Zwart en opeens water, water, water. Nood weer in Eindhoven dus! Nu klaart het weer op en durf ik de computer aan te zetten om het dagboek te versturen. Vandaag beginnen we met een uitgebreid verslag van de edel papegaaien wat ik in delen ga plaatsen. En we geven het woord aan Jeroen Cools Voor onze Column “Gedragstherapeut aan het woord”.

Edel papegaaien


Foto © dank aan eclectus forum Amerika.

Edelpapegaaien komen oorspronkelijk in Azië en de eilanden eromheen voor. In de huiskamer komt de Nieuw Guinea edelpapegaai (Eclectus r. roratus) het meeste voor. Deze papegaaien worden overigens nog niet heel lang als huiskamervogel gehouden. Wij hadden onze eerste edelpapegaaien rond 1995 in de kweek. Pas na 5 jaar kregen we een idee hoe deze vogels zich in de huiskamer gedragen.

Natuur versus huiskamer Edelpapegaaien leven in zeer hoge bomen, in groepen bij elkaar. In de natuur komt het voor dat een mannetje en het vrouwtjes meerdere partners heeft. Ze zijn dus niet monogaam. Dit zien we terug in de huiskamer ,waarbij over het algemeen deze vogels niet  eenkennig zijn.

Een edelpapegaai is geen vlieger, maar een klimmer. Neemt niet weg dat ze ook vliegen! In de  huiskamergeven we de edel een  grote ruime kooi en een speelboom . In hun natuurlijke leefomgeving is de luchtvochtigheid hoog. Zo houden ze  hun veren in goede conditie Minimaal 2 x per week nevelen en sproeien is een absolute must voor deze vogels.

Edelpapegaaien hebben een harde schreeuw ,als ze gevaar zien waarschuwen ze meteen. In een huiskamer is dit soms wat irritant maar meestal is het van korte duur en gebeurt het alleen als er duidelijk iets niet in orde is. Een extra voordeel vormt hun zeer lieve en zachte stem waarmee ze een heleboel kunnen imiteren. Kortom: een edel, vooral als hij tevreden is, is lief, eerlijk, vrolijk, rustig, makkelijk en een allemansvriend.

Voeding Edelpapegaaien leven in de natuur in zeer voedselrijke gebieden. Ze eten daar vooral zachte voeding zoals fruit, planten en verse zaden maar ook noten. Hun voeding verschilt wezenlijk met die van veel andere papegaaiensoorten.

Geef de edelpapegaai dus voldoende beschikking over zacht voer. Bij ons bestaat meer dan 50% van hun dieet uit groenten en vruchten. Daarnaast geven wij ze eivoer en kiemzaden, aangevuld met zaden en noten. Natuurlijk kan men een edelpapegaai ook pellets geven. Er gaat niets boven verse voeding, dat geldt ook voor de edelpapegaaien. Het is belangrijk voor zijn spijsvertering en zo houden we de vogel goed in conditie en goed in zijn verenkleed.

Maar ook het plezier van eten. Het genieten van het splijten, breken, verpulveren, het proeven en het spelen met voer is van groot belang voor de dagelijkse activiteiten van iedere papegaai. De edelpapegaai is geen grote knager maar verse takken zijn noodzakelijk. Gebruik wilgen- en fruitboomtakken waar hij mee kan spelen. Een edel die zich op die manier kan vermaken en zich goed voelt, gedraagt zich ook goed.

Bijten en territoriaal gedrag  Zelf vind ik het een nadeel dat edelpapegaaien erg verdedigend kunnen reageren. Vooral in hun eigen kooi of bij hun voederbakken. Dit is echt territoriaal gedrag dat u als eigenaar vanaf dag één niet moet accepteren.Leer uw vogel om altijd op uw hand te stappen als hij uit de kooi mag, waarmee het probleem meestal voor het grootste deel is opgelost. Edelpapegaaien bijten alleen als ze angstig zijn. Benader uw vogel van voren aangezien papegaaien prooidieren zijn die alles wat van achteren komt als een potentiële vijand zien. In de natuur benadert een vijand zijn prooi van achter. Wanneer u de vogel daarbij zacht toespreekt zal deze u ook vriendelijk en eerlijk behandelen. Dat vormt ook het karakter en gedrag van uw papegaai. Vertrouwen is een gezonde basis voor een jarenlange relatie.

Pop en man De edelpapegaaien hebben schitterende kleuren en er is daarbij een duidelijk onderscheid tussen man en vrouw. De man is overwegend groen De pop is overwegend rood .Ook het gedrag van de man en de pop verschilt bij edelpapegaaien. In de natuur kunnen edelpapegaaien het hele jaar door broeden.De pop verdedigt ( nest en jongen) en daarom is ze vaak wat  dominanter . Ze wil altijd alles kunnen overzien en onder controle hebben. Is de kust veilig, dan zal ze zich vriendelijk en rustig gedragen. De mannen zijn altijd rustiger en bouwen hun leven om de pop heen. Mannelijke edelpapegaaien zijn echte charmeurs. Ze voeren de pop graag en maken het haar graag naar de zin. In een gezin is een mannelijke edelpapegaai makkelijk, eerlijk en hij vindt alles snel goed. Voor een gezin met kinderen is dit een ideale vogel. Zelf vind ik de pop net zo leuk.

Ouders De gedragsverschillen tussen de diverse edelpapegaaien ontstaan al bij het uitkomen van het ei. Er is een groot verschil tussen een ei dat bij de ouders of in een broedmachine uitkomt. Een kuiken dat vanaf zijn geboorte bij de ouders wordt grootgebracht neemt voor een deel het gedrag van de ouders over. Zowel het schreeuwen, het bijten, de manier van voeren, hun brutaliteit en hun kennis. Oudervogels die zelf met de hand zijn grootgebracht geven gemakkelijke kuikens. Wildvangkoppels zijn veel intensiever en actiever naar de mens toe. Dat maakt nestcontrole iets moeilijker. Dit leidt er vrijwel altijd toe dat de kuikens minder vaak vastgepakt worden. Daardoor hebben ze meer tijd nodig om aan de mens te wennen nadat ze uit het nest gehaald zijn en zie je vanaf de eerste dag in hun opvoeding dus ook een duidelijk verschil.

Als de kuikens vijf weken oud zijn confronteren we ze dagelijks met de mens en hun omgeving. Na een paar weken zie je dat de kuikens zich op hun gemak gaan voelen en wordt het onderlinge verschil in gedrag kleiner. Ze leren dan socialiseren met de mensen en de dieren in huis. Ze leren dat dit geen vijanden maar vrienden zijn. Ze passen zich aan de leefregels aan, leren klimmen en vliegen, verkennen het speelgoed, de speelboom en hun grote volière. Toch blijven de kuikens van de tamme koppels rustiger en zijn de andere kuikens feller en duidelijk pittiger in gedrag.

© Dagboek fotoos.  

Handopfok versus natuurbroed

Als kuikens bij de ouders blijven en in het nest met meerderen zijn, leren ze om te vechten voor hun eten. Moeder voert alleen de sterkste kuikens. Dit gedrag nemen ze mee in hun latere leven en ze zullen dus meer knokken voor hetgeen ze willen hebben. Kuikens in een nest krijgen wel de  geborgenheid van de ouders. Zijn er meer kuikens  profiteren ze van elkaars lichaamswarmte. Daarnaast steunen ze elkaar zodat ze sterke opwaartse bewegingen kunnen maken als de pop komt voeren. Maar ook wordt hen geleerd zich te gedragen in het nest, anders neemt moeder  maatregelen die soms zeer extreem kunnen zijn.

Door het contact met moeder en hun nestgenoten wordt een kuiken gestimuleerd te ruiken, proeven en voelen. Daardoor leren ze snel om te kruipen, te klimmen en te vliegen. Als zij 13  weken oud zijn verlaten ze het nest. De ouders voeren ze dan nog wel gedurende enkele weken. Als ze eerder uitvliegen en er geen moeder is, redden ze zich om in leven te blijven. Hoewel "natuurlijk" uitgevlogen kuikens de beste maatjes in de kweek zijn, vormt hun sterke karakter vaak een probleem als zij moeten leren om in de huiskamer met de menselijke regeltjes om te gaan. Natuurlijk uitgevlogen edels hebben een lange de tijd nodig om als huiskamer vogel te voldoen. Uitgevlogen edels hebben meer de drang tot bescherming van hun territorium en voer. Ze zullen ook vaker een moeilijker karakter laten zien. Alleen met een goede opvoeding en begeleiding kan je zorgen dat je een speciale band kan opbouwen met deze edelpapegaai.

Dat vereist veel geduld, wat de meeste mensen helaas niet hebben. Wij zelf merkten dit reeds als we een edel uit het nest haalden die ouder was dan vijf weken. Hun karakter is op dat moment al grotendeels gevormd. Ze hebben de meeste lessen in overleven en vechten geleerd van hun moeder. Ik vind zelfstandig uitgevlogen edels daarom niet ideaal voor in de huiskamer terwijl we in de deels handopfok edels juist de  ideale huiskamer vogels zien.

Kuikens die in de broedmachine zijn uitgekomen zijn erg makkelijk en meteen gewend aan de mens. Echter deze manier passen we alleen toe in noodgevallen. Het maakt de stap naar de mens en de huiskamer makkelijker. Hij kan zich veel beter als huiskamervogel handhaven. Daarnaast is er bij deze vogels minder stress en minder natuurlijk gedrag "af te leren", omdat ze de mens vanaf de eerste dag als familie zien. Hij gaat ook hij zijn instincten gebruiken waardoor het een echte edel gaat worden. Let wel op dat deze vogel gesocialiseerd groot moeten worden.

Het gedrag tussen handopfok en natuurbroed is bij de edelpapegaaien zo groot dat u van tevoren goed moet bedenken wat u met de vogel wilt doen. Daarbij komen vragen aan de orde zoals willen we met de vogel kweken of hem als huiskamervogel houden en willen we één of meerdere vogels van dezelfde soort of juist van een andere soort gaan houden.

© Dagboek

Voor de kweek adviseren we een natuurbroed vogel. Dit neemt niet weg dat met handopfok ook gekweekt kan worden. U kunt ook kiezen voor gedeeltelijke handopfok waarbij de vogel op een leeftijd van vijf weken uit het nest wordt gehaald. Voor in de huiskamer is de edel die gedeeltelijk met de hand is grootgebracht (van vijf tot ongeveer dertien weken) het beste. Ze leren het beste met de mens en zijn leefomgeving om te gaan en daarnaast zijn ze op die leeftijd nog goed te socialiseren.

Individueel gedrag Natuurlijk is er ook een verschil in karakter tussen twee individuele vogels. Daarmee bedoel ik dat ze allemaal een eigen persoonlijkheid met een eigen gebruiksaanwijzing hebben. Ik kan u vertellen dat we echt verschil in karakter tussen kuikens uit verschillende nesten zien.

Deel 2 In week 31

Kinderboerderij – natuureducatiecentrum ’t Valleike!  © Papegaaiengedrag - Dierendemo

Na een lange periode dat ik niet kon werken is het dan nu eindelijk zover dat ik weer aan de slag kan en mag! Vanaf heden openen de deuren dan toch eindelijk echt van Papegaaiengedrag/Dierendemo. Met Papegaaiengedrag ga ik vanuit dierenkliniek de Langstraat te Waalwijk nu gedragstherapie aanbieden voor papegaaien. En met Dierendemo ga ik natuureducatie geven op locatie. Ik ga hierbij met mijn bijzondere diersoorten dan op safari bij bijvoorbeeld scholen. Ik heb mijn kantoorruimte voor Papegaaiengedrag/Dierendemo zitten op een hele mooie en bijzondere locatie waarover ik jullie in dit stukje wat meer wil vertellen.

Mijn kantoor is namelijk gevestigd in een nieuwe kinderboerderij in Tilburg, de Reeshof. De naam kinderboerderij dekt echter niet geheel de lading, vandaar dat wij zelf ook praten over Kinderboerderij – natuureducatiecentrum ’t Valleike!

‘t Valleike is gevestigd op de Scharwoudestraat 30 te Tilburg.

Op 29 juni j.l. opende wij hier de deuren die in het openingsweekend echt plat gelopen werden. Met de benen hingen we buiten zo druk dat het was. Op de eerste zaterdag en zondag in dit openingsweekend hebben we een geschat bezoekersaantal gehad van 3000+. En dat is voor kinderboerderijbegrippen niet echt slecht te noemen ;)

Bij ’t Valleike staat naast het dierenwelzijn de educatie voorop. Onze muren van de educatieruimte staan dan ook helemaal vol met informatie. We hebben naast de gebruikelijke konijnen, cavia’s en geitjes ook nog een hele collectie met dieren die je minder snel zou verwachten op een kinderboerderij. Binnenkort komt er een koppel met alpaca’s onze groep versterken waarvan het vrouwtje drachtig is op dit moment en in ongeveer april 2014 ons dus een leuke baby zal gaan geven! Verder kun je hier nog land- en waterschildpadden tegen komen, graspadden, rozenkevers, baardagamen, heremietkreeften, Afrikaanse reuzenslakken, Europese dwergmuizen, miljoenpoten, kakkerlakken en zoetwatervissen. Buiten hebben we nog 4 ruime volières met daarin een Turkmeense oehoe, een koppel schildraven, een koppel bergparkieten, twee zonparkieten en nog een groepje van drie brahmakippen. Ook een imker zal hier binnenkort ons team komen versterken met een aantal bijenkasten en hier zijn kennis over bijen en honing met ons komen delen.

En het is mooi om te zien dat de dieren hier al snel de routine van de boerderij door hebben. In de ochtend lopen de dwerggeitjes al zelf vanuit hun stal richting de weiden die ze hebben. In totaal 3 weiden die ze kunnen gebruiken, welke in geval van nood ook per stuk zijn af te sluiten en te gebruiken. Als het tijd is om weer naar de stal te gaan gooi ik, of een van de andere medewerkers, de deuren open van de stal en de weide en ook de terugweg rennen ze dan uit zichzelf inmiddels terug! Mooi om het gedrag van deze en alle andere dieren hierbij te volgen en te zien veranderen. Plus ook leuk om te zien dat je verschil ziet dat ze bij de ene persoon meteen naar binnen gaan en ze de andere soms nog tientallen minuten lang bezig kunnen houden! De dieren zijn echt meester in het lezen van onze lichaamstaal en zien meteen als iemand twijfelt of toch nog wat angstig is van bijvoorbeeld die grote oehoe.

Ze maken daar dan ook meteen gebruik van om nog even lekker langer buiten te kunnen blijven zitten! Maar in verband met hun veiligheid moeten ze aan het einde van de dag toch echt opgehokt worden en veilig achter slot en grendel plus alarm. Dankzij dit alarm en de camerabewaking over het gehele terrein hopen we uitgesloten te blijven van vernielingen en zinloze slachtpartijen van onze dieren, zoals je helaas zo vaak leest in de krant bij collega boerderijen.

’t Valleike is een Aequor erkend leerbedrijf waardoor wij ook jonge mensen kunnen voorbereiden op een leuke baan binnen de dierenbranche.

De openingstijden van ’t Valleike zijn zeer uitgebreid. In de wintermaanden zullen wij open zijn van 9:30 tot 17:00 uur, maar nu in de zomermaanden zijn we open van 9:30 tot 17:00 uur en na het eten weer vanaf 19:00 tot 21:00 uur en we hebben naast activiteiten voor de kinderen ook voor de volwassenen van alles te bieden.

Zo zal er straks bijvoorbeeld een filmclub zijn die elke maand een natuurfilm zal gaan draaien, waar we dan naderhand nog over kunnen discussiëren onder het genot van een drankje en een hapje! Ook zullen er straks regelmatig lezingen worden gehouden op het gebied van dieren. Hierbij komen dierenartsen, paraveterinairen, gedragstherapeuten, etc, aan het woord om hun kennis met ons te delen.

En zo zullen er nog veel meer activiteiten ontspringen vanuit ’t Valleike met het welzijn van dieren voorop!

Dit was mijn overzicht in woord en beeld van deze bijzondere plek waarin ik nu met mijn bedrijf gehuisvest ben. Een rustgevende plek, vol met enthousiaste mensen waarbij veel kennis op het gebied van dieren samen komt en we deze kennis onderling delen met elkaar en met de mensen uit de wijk! Zodat steeds meer mensen kunnen leren op een juiste manier met de dieren en de natuur om te gaan.

Kom gezellig ook eens kijken bij ons!


Stichting Kinderboerderij ’t Valleike
Scharwoudestraat 30
5035 LN Tilburg
www.valleike.nl


Tot snel,
Hartelijke groeten,
Jeroen Cools

www.papegaaiengedrag.nl
www.dierendemo.nl

Foto’s van de dieren met dank aan Pascale Brand van www.brandfotografie.nl

Dank je wel Jeroen..

Iedereen een fijn maar vooral droog weekend gewenst !

Vriendelijke Groet,
Ed en Thiely de Moor.
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
www.akala.nl

Vogel - Voeding www.birdfood.nl
Bird- Symposium www.birdsymposium.nl
PDD Research Fonds www.pddfonds.com

Foto en tekst @ Fam de Moor
Gebruikt u foto's, film en/of teksten : Vraag dan eerst toestemming.
Foto’s en tekst van andere worden met toestemming gebruikt in ons dagboek,
en in dagboek-archief opgeslagen voor hergebruik.

Onze dank hier voor