Het opvoedproces van een huiskamerpapegaai dient altijd te beginnen bij de kweker. Als je een tamme vogel wilt aanschaffen koop hem dan in ieder geval bij een kweker die de kuikens zo lang mogelijk bij de ouders laat. Maar ondertussen wel met de kuikens begint te trainen en ze laat socialiseren met mensen en andere huisdieren. Kwekers die op de hoogte zijn hoe de ontwikkeling van een papegaai in elkaar zit en het kuiken goed begeleid. Hierdoor krijg jij een papegaai die heel tam is, veel zelfvertrouwen heeft, niet eenkennig is en zich snel aanpast aan nieuwe en vreemde situaties.

Een kweker of een handelaar die zich alleen inzet voor zijn geld, levert vaak een papegaai die bang is, teruggetrokken leeft en die mogelijk een plukker en/of schreeuwer wordt. Ze maken reclame van het tegengestelde. maar de ervaringen van ons en anderen als ons laten andere dingen zien.

Een papegaai heeft, net als mensenkinderen, tijdens zijn jonge leven telkens verschillende stadia waar. Tijdens deze zgn. leerperiodes kan hij bijvoorbeeld leren wat wel en niet veilig is, wat is spelen en speelgoed en hoe ga ik met veranderingen en nieuwe mensen om. Dan ziet hij deze zaken in zijn verdere leven niet als bedreiging en zal hij niet telkens bang zijn als hij bijvoorbeeld een nieuw speeltje krijgt. Tijdens zijn volwassen leven dient al dit geleerde wel telkens in de praktijk te worden gebracht om zo zijn bewustzijn te activeren.

Dit geldt ook voor het badderen en douchen. Als een papegaai niet geleerd heeft te douchen zal hij dit zeker niet leuk vinden en misschien zelfs bang zijn. Ook douchen moet een papegaai al op jonge leeftijd leren. Douchen is niet alleen leuk voor een vogel maar ook nog goed voor zijn veren, huid en longen. Ook op latere leeftijd kan hij dit nog leren door het langzaam te introduceren. Echter zal het dan een langere weg zijn met meer weerstand. Douchen/badderen is belangrijk en dient zeker een aantal keer per week te worden gedaan. Bovenstaande komt voort uit een theorie over humane gedragsgeoriënteerde kweek van Phoebe Linden, kweker en gedragsonderzoekster van de Santa Barbara Bird Farm in California in de Verenigde Staten.

Wilde dieren
Papegaaien zijn en blijven wilde dieren. Ze zijn nooit gedomesticeerd zoals honden en katten. Ze hebben nog de volledige kenmerken die hun wilde soortgenoten ook hebben. In hun fysiek, psyche en genetische opmaak zijn ze nog helemaal identiek.
Papegaaien zijn prooidieren. Dit wil zeggen dat ze in de natuur niet bovenaan de voedselketen staan. Er zijn een aantal roofdieren die de papegaaien jagen en eten, simpelweg om te overleven.

Eén van de kenmerken die de meeste prooidieren hebben is een groot zichtveld. Doordat de ogen van de papegaai aan de zijkant van de kop zijn geplaatst hebben ze per oog een onafhankelijk zicht. Ze hebben een gezichtsveld van maar liefst 360 graden. Hierdoor zien ze echter wel minder scherp in de diepte. In tegenstelling tot roofdieren, zij hebben de ogen aan de voorzijde van de kop, hierdoor kunnen zij heel goed diepte zien en afstand inschatten. Papegaaien zijn visueel ingesteld en hun gedrag komt mede hier uit voort.
In het gedrag van papegaaien is ook terug te zien dan het prooidieren zijn. Zij schrikken vrij snel, en kunnen agressief reageren, als je ze onverwacht van boven of van de achterkant nadert. Ook de rug van een papegaai is heel gevoelig voor trillingen en luchtverplaatsingen, dit dient er voor om in het wild een naderende roofvogel of andere vijand op tijd te detecteren.

Ook het leven in groepsverband is een defensieve maatregel ontstaan door de evolutie. Voor een roofdier is het heel moeilijk om zich te focussen op één enkele prooi tussen al die felle kleuren. Tevens zien vele papegaaiogen meer dan twee ogen. En zullen ze voor elkaar waken voor gevaar. Daarom kunnen in een huiskamer waar in meerdere papegaaien zijn gehuisvest de hele boel flink opschrikken, en zelfs in paniek raken, als één papegaai al opschrikt. Dit is dynamisch groepsgedrag. Een papegaai kan, net als bijvoorbeeld een kat, zich niet helemaal lichamelijk verzorgen. Ook daarvoor heeft hij soortgenoten nodig. Het elkaar poetsen werkt weer als een binding van onderling vertrouwen.
In een huiskamersituatie vinden papegaaien dat alle mensen en dieren om zich heen tot de groep behoren. Zo zullen zij zich ook opstellen. Ze willen ook schoongemaakt worden door de mensen. Wij noemen dat dan weer "koppiekrauw". Dat wil niet zeggen dat ze iedereen aardig en lief vinden, maar ze respecteren iedereen in de groep en zullen zich tegen hen niet snel panisch gedragen. Dit is anders tegen een bezoeker die ze af en toe zien. Deze zal behandelt worden als een buitenstaander. Hoe de papegaai zich tegen die bezoeker gedraagt ligt helemaal aan hoe de papegaai gesocialiseerd is.

Instinct en intelligentie
Er bestaat een band tussen intelligentie en instinct. Uit onderzoek is gebleken dat hoe intelligenter een dier is, hij onafhankelijker is van zijn instinct. En andersom ook, een dier met een groot instinct hoeft minder te leren en is dus onafhankelijker van zijn ouders en sociale omgeving. Een goed voorbeeld hiervan is de krokodil en alligator. De jongen hiervan wordt niets geleerd door de ouders. Alles wat ze doen en weten is geprogrammeerd in hun instinct. Deze reptielen zijn dan ook moeilijk, zelfs onmogelijk af te richten. Hiervoor moet het dier namelijk een leervermogen hebben en dat is bij die dieren heel klein.

Bij papegaaien en andere intelligente dieren zoals dolfijnen, is het instinct een stuk kleiner en het leervermogen een stuk groter. Daarom hebben juist deze dieren hun ouders nodig om handelingen te leren om te functioneren en te overleven. Zij kunnen zich aanpassen aan een omgeving die onderhevig is aan veranderingen. Ze kunnen zich beter aanpassen aan een omgeving en/of situaties die ze niet gewend zijn, door te leren.

Papegaaibaby's (kuikens) leren heel veel van hun ouders doordat zij dingen voordoen. Van alles in het leven van een papegaai wordt hen geleerd door de ouders en soortgenoten. Een handopfok papegaai die zijn ouders nooit heeft gekend heeft dus al een flinke achterstand. Wij zien dan meestal ook dat deze handopfok papegaaien veel gedragsproblemen kennen. Van de 5 eigen papegaaien die we hebben zijn er 4 handopfok. Van deze 4 zijn er 3 plukkers. Dat zegt al heel veel, vind je niet?

Dat papegaaien al sedert jaren, in de hele wereld van jungle tot appartement, zo populair zijn als huisdier, heeft vooral te maken met een goed leervermogen en kleiner instinct. Zij kunnen zich gemakkelijk aanpassen aan een nieuwe leefomgeving en leren snel nieuwe dingen. Door dat goede leervermogen zijn papegaaien vaak ook socialer naar de mens en worden dan al snel onze vrienden. En we sluiten ze al snel in ons hart.